Persoonlijk leiderschap

Dé basis voor goed leidinggeven aan anderen

Persoonlijk leiderschap. Je hoort deze term steeds vaker, maar wat is dat eigenlijk. Mij doet het direct denken aan een oud gezegde “Verbeter de wereld, begin bij jezelf”. Deze wijsheid wordt door sommigen toegeschreven aan Gandhi, die eind veertiger jaren van de vorige eeuw de Indiërs succesvol leidde naar de onafhankelijkheid van het Britse Rijk. Of hij dit zo gezegd heeft, weet ik niet, maar van hem zijn in ieder geval wel de uitspraken; “You must be the change you want to see in the world” en “As human beings, our greatness lies not so much in being able to remake the world – that is the myth of the atomic age – as in being able to remake ourselves.” Hij slaat hiermee in ieder geval wel de spreekwoordelijke spijker op zijn kop.

Kijk naar jezelf en werk aan jezelf, sterker nog, geef leiding aan jezelf, dan bedrijf je persoonlijk leiderschap.

Wat betekent het een leider voor jezelf te zijn? De psychologische term hiervoor is zelfregulatie. Zelfregulatie wordt wel gedefinieerd als het vermogen bewuste keuzes te kunnen maken in je eigen gedrag. Alleen meer geloven in jezelf maakt je niet automatisch een betere leider. Leiderschap vergt zelfinzicht, wilskracht en heldere eigen normen en waarden.

7 eigenschappen van belang voor het succes van mensen
Een ander definitie, die van de Amerikaanse auteur en mormoon Stephen Covey  luidt: ‘Persoonlijk leiderschap is het proces van het je voor ogen houden van je visie en je waarden, en je leven aanpassen om daarmee congruent te zijn.’

Volgens Covey zijn 7 eigenschappen van belang voor het succes van mensen:

• een proactieve levenshouding;
• doelgerichte inzet (begin met het einde voor ogen);
• prioriteiten stellen;
• streven naar gezamenlijk profijt (Win-winsituatie);
• aandacht voor andermans belangen (Empathie);
• profijt uit verschillen halen (Synergie);
• voldoende rust nemen en ontspannen (balans tussen productie en productiemiddelen).

Maar hoe Ghandi of Covey er ook tegenaan kijkt, uiteindelijk ben jij degene die er iets van moet maken. En daar helpen we je graag bij.

Persoonlijk leiderschap als basis van succesvolle ontwikkeltrajecten

In onze leiderschapstrainingen kiezen we ervoor om eerst zelfinzicht te creëren.

Wie ben ik, waar sta ik voor en vooral ook waar wil ik naar toe? Dit lijken eenvoudige vragen, totdat je ze probeert te beantwoorden…

Uit eigen ervaring weet ik hoe lastig het is deze vragen te beantwoorden. Ik ben na mijn middelbare school en de opvoeding van mijn ouders, verder gevormd bij de Koninklijke Marine. Na de benoeming tot officier ging ik varen op een schip en dacht al heel wat te weten en te kunnen. Dat viel vies tegen. Want de praktijk aan boord is wezenlijk anders dan het volgen van de officiersopleiding. Gelukkig had ik in mijn directe omgeving leidinggevenden die hier goed mee om wisten te gaan en mij een spiegel voorhielden en mij hielpen me te realiseren wat het eigenlijk inhield officier bij de Koninklijke Marine en hoe ik daar zelf op een juiste wijze inhoud aan kon geven. Deze spiegel is randvoorwaardelijk voor goed leiderschap. De échte leiders staan continu open voor feedback. Zijn dagelijks bezig om hun blinde vlek te minimaliseren en kunnen juist door deze enorme zelfkennis, goed leidinggeven aan anderen.

De kernkwaliteiten van persoonlijk leiderschap

Daniel Ofman stelt dat alle mensen “kernkwaliteiten” bezitten die hen uniek maken. De “waarde” van een kernkwaliteit is veelal wel sterk situatie afhankelijk. Als je als onderdeel van een team sterk oriënteert op persoonlijke kernkwaliteiten, schuilt aan de schaduwzijde hiervan een valkuil. “Te veel van het goede” kan juist afbreuk doen aan alle positieve effecten van je persoonlijke kernkwaliteit. Daar waar je persoonlijke eigenschappen en kernkwaliteiten complementair zijn aan die van je collegae geeft dit alle ingrediënten om een sterk team te vormen maar is het risico op conflicten aanwezig. Het gezegde: ”Zonder wrijving geen glans” gaat dan niet meer op. De wrijving leidt tot irritatie waarbij het vermogen om elkaars valkuilen te koppelen aan persoonlijke kernkwaliteiten verloren gaat.

Bewustwording van de persoonlijke kernkwaliteiten en gekoppelde valkuilen is daarom van groot belang. Irritatie vindt zijn oorsprong niet bij de valkuilen van een ander maar juist in de allergie van jezelf. Jezelf de vraag stellen waarom gedrag van een collega je raakt en wat de herkomst van die gevoelens is, vormt de eerste stap naar de (door) ontwikkeling van persoonlijk leiderschap.

Het vinden van je persoonlijke rol in een team en het herkennen, erkennen in inzetten van persoonlijke kernkwaliteiten effent het pad naar het beste resultaat.

Door de persoonlijke kernkwadranten concreet uit te werken en te spiegelen aan elkaar worden de elkaar versterkende elementen zichtbaar maar zullen ook de wrijving en het potentiële conflict situaties zich aandienen. Hoe zet je binnen een team de versterkende eigenschappen het beste in en hoe ga je om met de relationele dynamiek die potentie spanning oplevert. In alle gevallen is het doel om persoonlijk leiderschap te ontwikkelen wat de basis vormt op weg naar constructieve vooruitgang en nog mooiere resultaten.

Bewustwording en sturing van persoonlijk leiderschap

Veel onderdelen van ons lichaam, zoals ons hartslag en ademhaling, functioneren zonder dat we hierbij stilstaan. Ook een groot deel van ons dagelijkse handelen gebeurt ogenschijnlijk onbewust vanuit onze persoonlijke opvattingen, overtuigingen en normen & waarden. Ook opvoeding, socialisatie, maatschappelijke invloeden en biologische aanleg spelen een grote rol in onze persoonlijke ontwikkeling. Uitdagingen zijn daarbij in ieder deel van ons leven anders.

In onze ontwikkeling zoeken we naar het vinden van een balans tussen “ons zelf” kunnen zijn en ons aan te passen aan de uitdagingen van het leven. Tijdens deze ontdekkingstocht wordt vaak een innerlijke strijd gestreden waarin we onze persoonlijkheid ontwikkelen. Een persoonlijkheid met vele gezichten. Een persoonlijkheid met vele lagen of subpersoonlijkheden. Ook deze subpersoonlijkheden, ook wel “ikken” genoemd, functioneren veelal zonder dat we hierbij stilstaan en zijn grotendeels verantwoordelijk voor onze automatische reacties en gedrag. Om bewuster en effectiever sturing te kunnen geven aan het eigen handelen is het bewust zijn van de persoonlijke drijfveren, gevoed door onze “ikken”, van groot belang.

Instinctieve drijfveren bij persoonlijk leiderschap

Een belangrijk deel van de ontwikkeling van ons persoonlijk leiderschap is te vinden in het herkennen en erkennen van de instinctieve drijfveren die ons sturen in onze dagelijkse realiteit. Maar ook het onderkennen en inzetten van de “ikken” die ons op afstand luidkeels toeschreeuwen maar veelal geen gehoor vinden. Het ontwikkelen van het persoonlijk leiderschap waarbij we stilstaan bij de dilemma’s waarmee we dagelijks worden geconfronteerd. Het onderkennen welke onderliggende drijfveren ten grondslag liggen aan onze instinctieve keuzes om deze te beoordelen op hun waarde en herkomst.

Zorgdragen dat we vanuit een objectief beeld van de realiteit, met oor voor alle subpersoonliikheden de situatie op waarde beoordelen en een keuze maken in het gedrag. Persoonlijk leiderschap waarin we het vermogen hebben om vanuit een neutrale positie ons gedrag te kiezen gericht op het te bereiken resultaat. In de LiDRS Leiderschapstraining gaan we op zoek naar de “ikken” die uw gedrag onbewust sturen en de “ikken” die slechts latent aanwezig zijn. We gaan gericht op zoek naar het ontsluiten van de potentie van de “ikken” die de balans brengen in uw persoonlijkheid. Op weg naar het ontdekken van de neutrale “ik”. De neutrale “ik” die in het oerwoud van “ikken” objectief beoordeeld en afgewogen keuzes maakt.

Persoonlijk leiderschap zonder hiërarchische grenzen

Leiderschap wordt veelal “top-down” gezien. De “baas” geeft aan wat er moet gebeuren en de medewerkers voeren de opdracht uit. Persoonlijk leiderschap kent echter geen hiërarchische grenzen. Er zijn vele redenen te noemen om in een team het leiderschap met elkaar te delen. Om het als een dynamisch proces in de samenwerking te verankeren. Zo kan de informatiepositie van één van de teamleden leidend worden gemaakt of mogelijk dat kennis en ervaring bepalend zijn voor de richting die wordt gekozen.

In veel situaties waar mensen ontevreden zijn over hun werksituatie geven zij vooral hun omgeving de schuld. Een hoge werkdruk in een dynamische werkomgeving waar veel gebeurt en men het gevoel heeft geen invloed te hebben op het resultaat. Een situatie die in sommige gevallen kan leiden tot werkstress of zelfs tot een “burn out”.

Het verschil tussen stress en “burn out” is dat stress niet negatief hoeft te zijn. Stress vindt zijn oorsprong in een verschil tussen de eisen vanuit de omgeving en de capaciteiten van een persoon om aan deze eisen te voldoen. “Burn out” is een lange termijn reactie op chronisch negatief ervaren stress.

Waarom heeft stress in gelijke situaties bij verschillende personen een verschillend effect? Er zijn vele factoren die hier een rol in spelen zoals teamsfeer, bedrijfscultuur, gevoel van sociale veiligheid, regelmogelijkheden etc. Onmiskenbaar draagt goed ontwikkeld persoonlijk leiderschap bij aan de wijze waarop men in staat is sturingsmogelijkheden te ontdekken. Het doorbreken van hiërarchische grenzen maakt dat er persoonlijke sturingsmogelijkheden worden om negatieve werkstress te kunnen reduceren.

Ik ga nu in op persoonlijk leiderschap aan de hand van het LiDRS-model®. Hoe ontwikkel je dit bij jezelf en waarom is het van zo’n groot belang effectief en efficiënt leiding te kunnen geven aan anderen? Er zitten duidelijk elementen van Covey in, maar het LiDRS-model® benoemd nog meer eigenschappen die van belang zijn voor effectief persoonlijk leiderschap.

Het LiDRS model® en persoonlijk leiderschap

Het LiDRS-model® gaat ervan uit van zes (the basic six) overkoepelende kritieke leiderschapseigenschappen (KLEs), die samen met de onderliggende bouwstenen van elk van deze zes eigenschappen, de basis vormen van goed leiderschap. Dit zijn:

• Sturende eigenschappen;
• Waargenomen eigenschappen;
• Diplomatieke eigenschappen;
• Mentale eigenschappen;
• Sociale eigenschappen;
• Handelingseigenschappen.

De mate waarin je de KLEs toepast wordt vooral ingegeven door een aantal, min of meer vanzelfsprekende, variabelen. Allereerst bepaalt de omgeving waarin je leiding geeft hoe jij je eigenschappen inzet. Vervolgens zijn ook de mensen aan wie je leiding geeft en de externe invloed (‘spanning’) die op jouw leidinggevende situatie staat van belang. Ervaren leiders voelen intuïtief aan hoeveel nadruk ze op bepaalde KLEs moeten leggen.

Het op het juiste moment toepassen van de onderliggende bouwstenen van de KLEs is essentieel. Sommige bouwstenen hebben vooral betrekking op leiding geven aan anderen, maar veel bouwstenen hebben vooral ook betrekking op het leiding geven aan jezelf: persoonlijk leiderschap.

Bouwstenen voor persoonlijk leiderschap

Persoonlijk leiderschap: het leiding geven aan jezelf. Hiermee start, en staat of valt alles, met betrekking tot goed leiderschap. Welke onderliggende bouwstenen van de KLEs zijn hierbij essentieel? Laten we per KLE hier naar kijken en beschrijven hoe je aan de desbetreffende bouwsteen inhoud kunt geven.

Sturende eigenschappen

• Competitief
  Je kunt, hoe gek dat wellicht ook klinkt, competitief zijn met jezelf. Reflecteer naar jezelf hoe je iets gedaan hebt, wees daarbij positief kritisch en daag jezelf uit het een volgende keer nog beter te doen.
• Adaptief
  Dit gaat over de mate waarin je flexibel bent om af te wijken van plannen, beeldvorming of meningen.

Waargenomen eigenschappen

• Rustig
  In maritieme kring is een bekend gezegde: “Rust kenmerkt de zeeman”. Dit geldt voor je eigen innerlijke lichamelijke en geestelijke rust; slaap voldoende, ontspan door sport, lezen of door andere rustmomenten te pakken. Maar dit geldt met name voor het onderdrukken van emoties. Persoonlijk leiderschap betekent dat je in staat bent om je emoties de baas te kunnen. Hier zit een belangrijke link naar sociaal emotionele intelligentie.
• Stressbestendig
  Vooral in combinatie met rust is dit voor persoonlijk leiderschap een krachtige bouwsteen. Een beetje spanning (stress) is gezond, het houd je alert en zorgt voor veerkracht. Maar wanneer zaken ernstig tegenzitten, je een grote teleurstelling te verwerken krijgt of je in grote tijdnood komt is de eigenschap stressbestendig van groot belang. Het zorgt ervoor dat je goed blijft functioneren, niet dichtslaat en logisch blijft nadenken.
• Zelfvertrouwen
  Wanneer je goed voor jezelf zorgt door bewust inhoud te geven aan de bouwstenen, zal je zien dat dit welhaast als vanzelf een stuk zelfvertrouwen geeft. Je voelt je daarmee sterker om andere, grotere of meer uitdagingen aan te gaan. En het mooie is dat je dit direct uitstraalt naar je omgeving.

Diplomatieke eigenschappen

• Integer
  Integriteit is een heel belangrijke eigenschap en gaat over ‘recht doen aan eenieder’. Dit betekent dus ook aan jezelf! Integriteit is niet iets wat je zomaar even wel/niet bent. Integriteit is een waarde die je leeft. Er over praten met anderen kan een goede raadgever zijn.
• Voorbeeldig
  Een eigen normen en waarden kader hebben en hier naar handelen zorgt ervoor dat je jezelf met een gerust hart voor de spiegel aan kunt kijken en zeggen ik ben een positief voorbeeld voor mijzelf.
  Etiquette
  Etiquette, ook wel decorum genoemd, is het geheel van cultuurgebonden beleefdheidsregels en omgangsvormen. De kern van etiquette is: rekening houden met de gevoelens van anderen en met de gebruiken in een bepaalde samenleving, in alle situaties waarin mensen met elkaar omgaan. Wie zich houdt aan en zich gedraagt naar de etiquette zal merken dat het voor zichzelf een stuk plezieriger en gemakkelijker is in de omgang met anderen.
• Cultureel bewustzijn
  Dit sluit eigenlijk naadloos aan bij etiquette. Bewustzijn dat er verschillende culturen zijn waaruit mensen afkomstig zijn met de daarbij horende gebruiken en gewoontes. Je kunt hier innerlijk van alles van vinden, maar zorg dat je zelf herkent en erkent dat er andere culturen zijn. Het belangrijkste hierbij is het tonen van respect naar een ander. Dit betekent overigens niet dat je je eigen normen en waarden, vaak afkomstig van je eigen cultuur, dan maar overboord moet gooien. Wanneer je bijvoorbeeld niet gelovig bent hoef je zelf niet te bidden voor je eten, maar geef een ander die dat wel wil de gelegenheid dit ook te doen.
• Openheid
  De eigenschap openheid heeft betrekking op een originaliteit en intellectualiteit. Open mensen zijn nieuwsgierig naar nieuwe opvattingen, andere mensen, en ervaringen en staan hier voor open. Mensen die niet open zijn houden er meer traditionele opvattingen op na en schuwen verandering. Let wel; openheid is een belangrijke voorspeller voor leiderschap. Openheid (voor nieuwe ervaringen) is 1 van de big 5 persoonlijkheidskenmerken en niet voor niets opgenomen in het LiDRS-model®.

Mentale eigenschappen

• Intelligent
  De mate van intelligentie je erfelijk hebt meegekregen is uiteraard niet te veranderen. Wel kun je ervoor zorgen dat je die intelligentie optimaal benut. Bijvoorbeeld door te blijven leren. Een mens is nooit uitgeleerd, er valt iedere dag weer iets nieuws te leren, mits je er voor open staat, leergierig bent en blijft.
• Mensenkennis
  Wanneer je jezelf verdiept in andere mensen, naar ze kijkt én luistert, open staat voor hun, wellicht van jouw normpatroon afwijkende, inzichten, achtergronden en ontwikkeling word je zelf van binnen een rijker mens. Het zal je enorm helpen in velerlei situaties waarbij je interacteert met anderen, bijvoorbeeld op het werk, maar ook op het sportveld of in de kroeg.
• Gedisciplineerd
  Discipline aan jezelf opleggen kost soms moeite, maar het levert erg veel op. Zorg er bijvoorbeeld voor dat je op tijd bent voor je afspraken, dit verwacht je immers ook van een ander? Zeg wat je doet en doe wat je zegt, juist ook naar jezelf toe. Kom je eigen agenda na, doe de dingen die je je hebt voorgenomen en doe ze op tijd. Wanneer je zorgt voor een vast ritme in je leven dan geeft dit houvast en duidelijkheid. Er een keer van afwijken wanneer noodzakelijk is prima, maar je zult zien dat je daarna snel de draad weer oppakt omdat het “in je systeem zit”. Discipline is onlosmakelijk verbonden met persoonlijk leiderschap.
• Kennis van zaken
  Maak jezelf dingen eigen. Zorg ervoor dat je weet waar je het over hebt en belangrijker nog, dat je zorgt dat je geen beslissingen neemt zonder voldoende notie waar het over gaat. Het is ook voor je eigen welbevinding een belangrijke eigenschap, want wie voelt dat hij of zij onvoldoende kennis van de materie heeft wordt al snel erg onzeker en nerveus en zal op zijn minst aarzelen bij het nemen van beslissingen of acties.
• Zorgvuldig
  Deze eigenschap hangt sterk samen met nauwkeurigheid. Netjes werken volgens bepaalde procedures en standaarden met aandacht voor detail. Jezelf controleren hoort hier ook bij. Overigens is zorgvuldigheid (conscientieusheid) ook 1 van de big 5 persoonlijkheidskenmerken en ook dit is een voorspeller voor leiderschap.
• Eigenaarschap
  Eigenaarschap wordt tegenwoordig steeds belangrijker gevonden en terecht. Het is een van de belangrijkste mentale eigenschappen. Ergens voor “staan”. Zich ergens over ontfermen. Verantwoordelijkheid nemen voor wat je doet, voor je acties. Het past uitstekend bij “doen wat je zegt en zeggen wat je doet.

Sociale eigenschappen

• Zelfbeheersing
  Innerlijke terughoudendheid en controle op wat je doet is een belangrijke sociale eigenschap. “Uit de heup schieten” is een vorm van primair reageren die meestal niet heel succesvol is. Nadenken, evalueren van de situatie, opties doornemen en dan pas reageren, of ervoor te kiezen helemaal niet te reageren is in het algemeen een stuk beter. Zelfbeheersing en het reguleren van emoties zijn key in persoonlijk leiderschap.

Handelingseigenschappen

• Doorzettingsvermogen
  Wees “streng” voor jezelf, juist wanneer het moeilijk is en zaken niet zo lopen als je je had voorgesteld. Wanneer je een duidelijke ambitie hebt, een duidelijk richtpunt of einddoel dat je wilt bereiken, dan is doorzettingsvermogen om daar te komen een cruciale eigenschap.

Wat kunnen wij voor jou betekenen?

De hiervoor beschreven lijst van belangrijke eigenschappen voor persoonlijk leiderschap is niet uitputtend. In het boek ‘Leiders!’ zijn de bouwstenen uitgewerkt en vind je vele voorbeelden om de bouwstenen en de relatie met leiderschap kracht bij te zetten. In onze trainingen gaan we uitvoerig in op al deze eigenschappen. LiDRS organiseert diverse trainingen. Er zit er altijd 1 die past bij jouw ontwikkelbehoefte. Zo verzorgen we een zesdaagse training: Het LiDRS Practitioners Program (LPP). De beste stap voor persoonlijke ontwikkeling en blijvende leiderschapsontwikkeling.

In zes dagen, verspreid over ongeveer twee maanden, volg je een intensief programma onder begeleiding van inspirerende trainers en ervaren leiders. De trainers gebruiken hun ervaring en het LiDRS-model om inzicht te geven in leiderschap. Met het LPP gaat je ontwikkeling zelfs verder na afloop van het programma. Het unieke aan dit LPP is dat je niet alleen gaat werken aan je persoonlijke leiderschapsontwikkeling, maar ook anderen kunt ondersteunen bij het ontwikkelen in hun eigen leiderschap. Na afloop van de LPP weet je door de vele praktische trainingsmodules waarom iemand als leider wordt geaccepteerd. Daarnaast heb je veel handvatten op zak om effectief leiding te geven en anderen dit inzicht over te dragen. Naast het LPP kennen we ook een uitvoerig en gedegen coachingstraject.

De leiderschapscoaching van LiDRS zorgt voor betere ontplooiing van jezelf als individu of van je team. Geen trucjes of handigheden, maar assistentie bij het duurzaam ontwikkelen van de aanwezige kernwaarden. Met onze coaching word je je bewust van deze waarden en leer je je eigen valkuilen te herkennen.

Onze ervaring is namelijk, dat het herkennen en vooral het erkennen van het eigen (soms minder adequate) gedrag veel inzicht geeft. Voor het effectief functioneren als een goede leider is dit inzicht van onmisbaar belang.De coaching van LiDRS draagt bij aan keuzevrijheid, ontwikkeling en gedragsverandering. Met onze coaching verkrijgt u zelfinzicht, kunt u zich ontwikkelen en leert u uw gedrag te sturen. U werkt aan persoonlijke ontwikkeling en professionele groei. Samen met LiDRS gaat u uit van uw eigen kracht en op weg naar persoonlijke doelstellingen.

Persoonlijk leiderschap; begin altijd bij jezelf!

Persoonlijk leiderschap, niet alleen het beter functioneren van jezelf, maar ook als basis voor het effectief leiding geven aan anderen. Middels het LiDRS-model® kom je in aanraking met de zes kritieke leiderschapseigenschappen en de daarbij behorende onderliggende bouwstenen. Ook jij kunt dit leren, want zoals Ghandi al zei: “begin bij jezelf”. En wij zeggen: “laat LiDRS je daarbij helpen”.